รูปแบบ อุปมาอุปไมย ที่มักนำมาออกข้อสอบ ก.พ.

อุปมา คือสิ่งหรือข้อความที่ยกมาเปรียบเทียบ อุปไมย คือสิ่งหรือข้อความที่พึงเปรียบเทียบกับสิ่งอื่นหรือคำอุปมา อุปมาอุปไมย หรือ (figurative pragma) คือการใช้ถ้อยความเพื่อสื่อความหมายในการสื่อสาร ซึ่งตามหลักสูตรของ ก.พ. เป็นการวัดความรู้ความสามารถทั่วไปในด้าน “การคิดหาความสัมพันธ์เชื่อมโยงของคำ” รูปแบบ อุปมาอุปไมย ที่มักนำมาออกข้อสอบ ก.พ. มีดังนี้

1. ประเภทของสัตว์

เชาวน์ปัญญา

• เป็นสัตว์บก สัตว์น้ำ หรือสัตว์ครึ่งบกครึ่งน้ำ
• เป็นสัตว์เลี้ยงหรือสัตว์ป่า เช่น สุนัขเป็นสัตว์เลี้ยง เลียงผาเป็นสัตว์ป่า
• เป็นสัตว์ที่สูญพันธุ์ไปแล้ว เช่น สมัน นกโดโด้
• เป็นสัตว์สัญลักษณ์ของประเทศ เช่น ช้างประเทศไทย จิงโจ้ออสเตรเลีย

แมว : สีสวาด	? : ?
1. ไก่	เอี้ยง
2. เสือ	ตะเภา
3. ลิง	แสม
4. นก	ตะเพียน

2. ตำแหน่งหน้าที่และสถานที่ทำงาน

เชาวน์ปัญญา

• ให้นึกถึงตำแหน่งหน้าที่และสถานที่ทำงาน เช่น ครูกับโรงเรียน, แพทย์กับโรงพยาบาล, ตำรวจกับสถานีตำรวจ
• ผู้บังคับบัญชาและผู้ใต้บังคับบัญชา เช่น ผู้อำนวยการโรงเรียนกับครู, นายอำเภอกับปลัดอำเภอ
• งานหรือตำแหน่งงานกับเครื่องมือที่ใช้ เช่น ทหารกับปืน, หมอกับเข็มฉีดยา

ครู : โรงเรียน	? : ?
1. ปลัดอำเภอ	อบต
2. แพทย์	โรงพยาบาล
3. ตำรวจ	ศาล
4. พัศดี	สำนักงานที่ดิน

3. เพศและลำดับความสัมพันธ์ของญาติ

เชาวน์ปัญญา

• เป็นเพศหญิงหรือชาย เช่น พ่อ,ลุง,ปู่,ตา,พระ,เณร แม่,ป้า,ย่า,ยาย,แม่ชี
• เป็นได้ทั้งเพศชายและเพศหญิง เช่น น้า,อา
• บางครั้งรวมเพศของสัตว์ด้วย เช่น พังคือช้างตัวเมีย, พลายคือช้างตัวผู้
• สืบเชื้อสาย เช่น ลุงกับพ่อ, พ่อกับอา, แม่กับน้า, พี่กับน้อง

พี่ : หลาน	? : ?
1. พ่อ	แม่
2. ป้า	ลุง
3. พัง	พลาย
4. น้า	อา

4. ชื่อประเทศ ดินแดน และเมืองหลวง

เชาวน์ปัญญา

• ให้ดูว่าเป็นประเทศที่ตั้งอยู่ทวีปอะไร (แอฟริกา แอนตาร์กติกา เอเชีย ยุโรป อเมริกาเหนือ ออสเตรเลีย และอเมริกาใต้)
• ประเทศนั้นเคยเป็นเมืองขึ้นหรือไม่ เช่น มาเลเซีย สิงคโปร์ บรูไน ตกเป็นเมืองขึ้นของอังกฤษ หรือกัมพูชา ลาว เวียดนาม ตกเป็นเมืองขึ้นของฝรั่งเศส
• ประเทศนั้นเป็นมีสภาพเป็นเกาะหรือไม่ เช่น ญี่ปุ่น‎, จาเมกา, นิวซีแลนด์‎, ไอซ์แลนด์‎, ฟิจิ‎

ไทย : ฝรั่งเศส	? : ?
1. รัสเซีย	สวีเดน
2. อินโดนีเซีย	สหรัฐอเมริกา
3. พม่า	แคนาดา
4. สิงคโปร์	อิตาลี

5. สิ่งที่มีประโยชน์ใช้สอยคล้ายกันหรือใช้คู่กัน

เชาวน์ปัญญา

• ให้คิดถึงเครื่องใช้ที่เป็นของคู่กัน เช่น, ดินสอกับยางลบ
• ของสมัยโบราณกับสมัยใหม่ เช่น พัดกับพัดลม, เกวียนกับรถยนต์
• ของแท้(ธรรมชาติ) กับของเทียม เช่น ใบลานกับกระดาษ, ใบตองกับถุงพลาสติก

เรือแจว : เรือยนต์	? : ?
1. ปลา	เรือดำน้ำ
2. พัดลม	พัด
3. น้ำแข็ง	ตู้เย็น
4. จักรยาน	มอเตอร์ไซค์

6. สิ่งที่ประโยชน์ใช้สอยแตกต่างกัน

เชาวน์ปัญญา

• เป็นของที่ต้องใช้ในบ้านแต่ใช้เฉพาะส่วน เช่น ใช้ในสวน ในห้องน้ำ ในห้องครัว ในห้องน้ำ ฯลฯ
• วัสดุที่ใช้ในการผลิต ผลิตจากโรงงานอุตสาหกรรม หรือทำด้วยมือ เช่น น้ำอัดลมผลิตจากโรงงาน, เสื่อกกทำด้วยมือ
• ทำงานโดยอาศัยอะไร เช่น พัดลม กาต้มน้ำร้อน ทำงานโดยอาศัยไฟฟ้า
• ให้คิดถึงลักษณะนาม เช่น เล่ม ใช้กับเกวียน,หนังสือ,เข็ม,ทวน,หอก,ดาบ,ตาลปัตร,ตะหลิว,ไม้ตะพด

สบู่ : กระทะ	? : ?
1. แชมพู	ถาด
2. กรรไกรตัดกิ่ง	ถ้วยกาแฟ
3. โซฟา	ตะหลิว
4. มีด	แปรง

7. ร่างกายและอวัยวะของมนุษย์

เชาวน์ปัญญา

• เป็นอวัยวะที่เป็นคู่หรือมีอันเดียว เช่น ตา หู เป็นคู่ ส่วนจมูก ปาก มีอันเดียว
• อวัยวะนั้นมีหน้าที่อย่างไรเมื่อเทียบกับสิ่งอื่น เช่น จมูกกับเหงือกปลามีไว้หายใจ
• อวัยวะนั้นอยู่ข้างนอกหรือภายในร่างกาย เช่น ปากอยู่ข้างนอก ตับอยู่ภายใน

ขา : ล้อรถยนต์	? : ?
1. ปาก	ลำโพง
2. ตา	กระจก
3. เท้า	เบรก
4. จมูก	พัดลม

8. การเปรียบเทียบหรือคำที่มีความหมายเดียวกันหรือตรงข้ามกัน

เชาวน์ปัญญา

• ความหมายใกล้เคียงกัน เช่น ตัดกับหั่น กุญชรกับหัตถี กระจ่างกับแจ่ม
• ความหมายตรงข้ามกัน เช่น ผลักกับดึง ร้อนกับเย็น มือกับสว่าง

มโหฬาร : ยิ่งใหญ่	? : ?
1. ชัด	รุ่งโรจน์
2. กันยา	กัญญา
3. แหนงใจ	ระแวง
4. เกี่ยวโยง	เกี่ยวพัน

9. ประเภทของพืช ผลไม้ และต้นไม้

เชาวน์ปัญญา

• เป็นพืชล้มลุกหรือไม้ยืนต้น เป็นไม้ทั่วไปหรือไม้หวงห้าม
• ส่วนที่นำไปใช้ประโยชน์ (ขาย, กิน) เช่น กุหลาบ กล้วยไม้ นำดอกไปใช้
• เป็นพืชทั่วไปหรือพืชสมุนไพร เป็นผลไม้ที่รสอย่างไร เช่น หวาน เปรี้ยว หวานอมเปรี้ยว
• ลักษณะนามที่ใช้เรียก เช่น ข้าวโพดเรียกฟัก ข้าวเรียกรวง มะพร้าวเรียก

ดอก : ใบ	? : ?
1. ปรุงอาหาร	ดูดอาหาร
2. ราก	ลำต้น
3. ผล	ผสมเกสร
4. รับแสง	งอก

10. สิ่งแวดล้อมทางธรรมชาติกับสิ่งแวดล้อมที่มนุษย์สร้างขึ้น

เชาวน์ปัญญา

• สิ่งแวดล้อมทางธรรมชาติ เช่น มหาสมุทร ทะเล ภูเขา แม่น้ำ
• สิ่งแวดล้อมที่มนุษย์สร้างขึ้น เช่น บ้านเรือน ถนน สนามบิน เขื่อน โรงงาน วัด

ภูเขา : เขื่อน	? : ?
1. ป่าไม้	ทะเล
2. น้ำตก	ถนน
3. ลำคลอง	แม่น้ำ
4. ถนนลาดยาง	อากาศ

ตัวอย่างการติวในชุด Box set วิดีโอติวแนวคิดพิชิตข้อสอบภาค ก. ครบเนื้อหาสอบ